E-postama gönder TÜRK CUMHURİYETLERİNDE ANNE ÇOCUK SAĞLIĞI GÖSTERGELERİNİN EKONOMİK ve DOĞURGANLIK ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ - EVALUATION of MOTHER and CHILD HEALTH INDICATORS in TERMS of ECONOMIC and FERTILITY CHARECTERISTICS in TURKISH REPUBLICS
Öz
Amaç: Anne ve çocuk sağlığına ait göstergeler, ülkelerin sosyoekonomik değişikliklerine ve sağlık hizmeti müdahalelerine karşı çok hassastır. Buna dayanarak çalışmada, aralarında sosyal, kültürel ve ekonomik işbirliği bulunan Türk Cumhuriyetleri’nde bebek, çocuk ve anne ölüm hızları ile ilişkili olabilecek ekonomik ve doğurganlık göstergeleri belirlemek amaçlandı.
Materyal Metod: Çalışma, Türk Cumhuriyetleri’nde anne bebek sağlığına ilişkin sağlık göstergelerini (bebek ölüm hızı, neonatal ölüm hızı, 5 yaş altı ölüm hızı, anne ölüm hızı) etkileyen ekonomik belirteçler (kişi başına düşen gayrisafi yurtiçi hasıla, kişi başına düşen sağlık harcaması, işsizlik yüzdesi) ve doğurganlık belirteçlerini (kaba doğum hızı, toplam doğurganlık hızı) inceleyen ekolojik tipte bir araştırmadır. Elde edilen veriler, bilgisayar ortamında IBM SPSS (versiyon 23.0) istatistik paket programında değerlendirildi. Çalışmada, veri ülke nüfuslarına göre genişletildikten sonra bebek ölüm hızı, neonatal ölüm hızı, 5 yaş altı ölüm hızı ve anne ölüm hızına etki eden doğurganlık ve ekonomik göstergeler arasındaki ilişki Spearman korelasyon ile gösterildi. İstatistiksel anlamlılık değeri olarak p<0.05 olarak kabul edildi.
Bulgular: Türk Cumhuriyetlerinde bebek, çocuk ve anne ölüm hızları, kişi başına düşen GSYİH ve kişi başına düşen sağlık harcaması arttıkça azalmakta; işsizlik yüzdesi arttıkça artmaktadır. Bebek, çocuk ve anne ölüm hızları, kaba doğum hızı ve toplam doğurganlık hızı arttıkça artmaktadır.
Sonuçlar: Anne ve çocuk ölümlerini önlemeye yönelik etkili bakım hizmeti için Türk Cumhuriyetlerinde deneyim paylaşımı önemlidir. Sağlık ve ekonomi alanlarının her aşamasında sektörler arası işbirliği sağlanmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Sağlık göstergeleri, anne ölüm hızı, bebek ölüm hızı, kaba doğum hızı, türk cumhuriyetleri
Abstract:
Objective: Maternal and child health indicators are very susceptible to socioeconomic variations and health care interventions of countries. Based on this, the aim of the study was to determine the economic and fertility indicators that could be related to infant, child and maternal mortality rates in the Turkish Republics with social, cultural and economic cooperation among them.
Methods: This study is an ecologic research which deals the evaluation of economic indicators (gross domestic product (GDP) per capita, health expenditure per capita, unemployment percentage of total labor force) and fertility indicators (crude birth rate, total fertility rate) which affect health indicators related to mother and child health (infant mortality rate, neonatal mortality rate, under 5 mortality rate and maternal mortality rate) in Turkish Republics. The obtained data were evaluated via computarized IBM SPSS (version 20.0) statistical package program. In this study, the relationship between economic and fertility indicators which effect infant mortality rate, neonatal mortality rate, under 5 years mortality rate and maternal mortality rate was calculated by using the Spearman correlation coefficient following the expansion of the data according to the population. Statistical significance was accepted as p <0.05.
Results: In the Turkish Republics, infant, child and maternal mortality rates decrease as the GDP per capita and health expenditure per capita increase. Infant, child and maternal mortality rates increase as the percentage of unemployment, crude birth rate and total fertility rate increases.
Conclusion: It is important to share experience in the Turkish Republics for effective care to prevent mother and child deaths. Cross-sectoral cooperation should be provided at every stage of health and economic fields.
Key words: health indicators, maternal mortality rate, infant mortality rate, crude birth rate, turkish republics
Tam Metin:
ARTICLE 2Referanslar
World Health Organization. (2010). World health statistics 2010. World Health Organization.
Murray, C. J. (2007). Towards good practice for health statistics: lessons from the Millennium Development Goal health indicators. The Lancet, 369(9564), 862-873.
Sığırlı, D., Ediz, B., Cangür, Ş., Ercan, İ., & Kan, İ. (2006). Türkiye Ve Avrupa Birliği’ne Üye Ülkelerin Sağlık Düzeyi Ölçütlerinin Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi İle İncelenmesi+. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 13(2).
Alptekin, N., & Yeşilaydın, G. Oecd Ülkelerinin Sağlık Göstergelerine Göre Bulanık Kümeleme Analizi İle Sınıflandırılması1, 2.
Stenberg, K., Axelson, H., Sheehan, P., Anderson, I., Gülmezoglu, A. M., Temmerman, M., ... & Sweeny, K. (2014). Advancing social and economic development by investing in women's and children's health: a new Global Investment Framework. The Lancet, 383(9925), 1333-1354.
Strategies toward ending preventable maternal mortality (EPMM): World Health Organization; 2015 (http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/153544/1/9789241508483_eng.pdf?ua=1 erişim tarihi 06.06.2016)
Tunçalp, Ö., Souza, J. P., Hindin, M. J., Santos, C. A., Oliveira, T. H., Vogel, J. P., ... & Gülmezoglu, A. M. (2014). Education and severe maternal outcomes in developing countries: a multicountry cross‐sectional survey.BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 121(s1), 57-65.
Korkmaz, A., Aydın, Ş., Çamurdan, A. D., Okumuş, N., Onat, F. N., Özbaş, S., ... & Köse, M. R. (2013). Türkiye’de bebek ölüm nedenlerinin ve ulusal kayıt sisteminin değerlendirilmesi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 56, 105-21.
MacDorman, M. F., & Mathews, T. J. (2008). Recent trends in infant mortality in the United States.7
R Bonita, R Beaglehole, T Kjeliström, Temel Epidemioloji T.C. Sağlık Bakanlığı
Alagöz, M., Yapar, S., & Ramazan, U. Ç. T. U. Türk Cumhuriyetleri İle İlişkilerimize Ekonomik Açıdan Bir Yaklaşım
Veliyev, D. (2009). Küreselleşme sürecinde Türk dünyası. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2009(19)
Güler Ç, Akın L, Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Temel Bilgiler 1. Cilt, Epidemiyoloji
Global Reference List of 100 Core Health Indicators, 2015. World Health Organization
Güler Ç, Akın L, Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Temel Bilgiler 1. Cilt, Kadın Sağlığı/Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması
http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&type=metadata&series=NY.GDP.PCAP.PP.CD erişim tarihi: 06.09.2016
http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS?view=chart erişim tarihi:15.11.2016
http://databank.worldbank.org/data/home.aspx erişim tarihi:20.07.2016
United Nations, Unicef, World Health Organization, World Bank Group, (2015). Levels& Trends in Child Mortality Report 2015 Estimates Developed by the UN İnter-agency Group for Child Mortality Estimation.
http://www.who.int/gho/child_health/mortality/mortality_under_five_text/en/ erişim tarihi: 15.11.2016
United Nations Children’s Fund, Committing to Child Survival: A Promise Renewed progress report 2015, UNICEF, New York, 2015. (http://www.apromiserenewed.org/wpcontent/uploads/2015/09/APR_2015_8_Sep_15.pdf erişim tarihi 20.06.2016
Emamgholipour, S., & Asemane, Z. (2016). Effect of Governance Indicators on Under-Five Mortality in OECD Nations: Generalized Method of Moments. Electronic physician, 8(1), 1747.
Farag, M., Nandakumar, A. K., Wallack, S., Hodgkin, D., Gaumer, G., & Erbil, C. (2013). Health expenditures, health outcomes and the role of good governance. International journal of health care finance and economics, 13(1), 33-52.
Zhang, W., Chen, D., Zhou, H., Xu, Y., Xu, Z., Ying, Y., & Zhao, Z. (2016). Regional health-care inequity in children’s survival in Zhejiang Province, China. International Journal for Equity in Health, 15(1), 188.
Pérez-Moreno, S., Blanco-Arana, M. C., & Bárcena-Martín, E. (2016). Economic cycles and child mortality: A cross-national study of the least developed countries. Economics & Human Biology, 22, 14-23.
http://www.who.int/gho/child_health/mortality/neonatal_infant_text/en/ erişim tarihi: 16.11.16
Filmer, D., & Pritchett, L. (1999). The impact of public spending on health: does money matter?. Social science & medicine, 49(10), 1309-1323.
http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs348/en/ erişim tarihi:16.11.16
Tunçalp, Ö., Souza, J. P., Hindin, M. J., Santos, C. A., Oliveira, T. H., Vogel, J. P., ... & Gülmezoglu, A. M. (2014). Education and severe maternal outcomes in developing countries: a multicountry cross‐sectional survey. BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, 121(s1), 57-65.
Bayati, M., Vahedi, S., Esmaeilzadeh, F., Kavosi, Z., Jamali, Z., Rajabi, A., & Alimohamadi, Y. (2016). Determinants of maternal mortality in Eastern Mediterranean re-gion: A panel data analysis. Medical Journal of The Islamic Republic of Iran (MJIRI), 30(1), 415-420.
Buor, D., & Bream, K. (2004). An analysis of the determinants of maternal mortality in sub-Saharan Africa. Journal of Women's Health, 13(8), 926-938.
Muldoon, K. A., Galway, L. P., Nakajima, M., Kanters, S., Hogg, R. S., Bendavid, E., & Mills, E. J. (2011). Health system determinants of infant, child and maternal mortality: a cross-sectional study of UN member countries. Globalization and health, 7(1), 1.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.