Türk Kültür Dünyasında Kudhurçuk’tan Kovırsak’a: Kazak Kukla Sanatı Orteke

Öz

Pek çok kültürde ‘Sahne ve gösteri sanatlarının kökeni arkaik inanç kaynaklı türlü ritüellere dayanır.’ görüşü genel kabul gören bir bilgidir. Ancak bu ritüeller, ortaya çıktıkları dönemlerdeki işlevlerini yitirmiş görünmektedir; günümüzde bu kabuller yalnızca sembolik olarak yaşatılmaktadır. Türk kültür tarihi ve coğrafyasında da birçok ritüelistik uygulama, inançsal boyutunu kaybederek, farklı uygulamalarda farklı işlevlerle varlığını sürdürmeye devam etmiştir. Bununla ilişkili olarak, başta Divanu Lügati’t Türk olmak üzere Türk kültür tarihinin farklı dönemlerine ait yazılı kaynakların içerikleri, bizlere bazı kültür unsurlarının jeografisi hakkında önemli bilgiler vermektedir. Bu çerçevede, çalışmamızda söz konusu yazılı kaynakta geçen kudhurçuk kelimesinin ve kukla sanatının bugün Türk kültür coğrafyasındaki temsili ve animistik inanç dönemiyle olan bağlantıları karşılaştırmalı olarak ele alınmıştır. Buna ek olarak çalışmada, günümüzde yaşatılmaya çalışılan orteke -Türk kukla sanatının yaşayan bir temsilcisi- ve bunun başka topluluklardaki muadilleri hakkında bilgi verilmiştir.