Sıradışı Bir Yeni Osmanlı Aydını: Ali SUAVİ
Öz
Ali Suavi 8 Aralık 1839’da İstanbul’da doğmuştur. Medrese eğitimi almıştır. Hem Doğu hem de Batı dillerine hâkimdir. Eğitimini tamamladıktan sonra memuriyete başlamıştır. Öğretmenlik de yaptığı bilinmektedir.
Camilerde verdiği siyasi içerikli vaazlarla tanınan Ali Suavi, Muhbir adıyla kendi gazetesini çıkarmıştır. Gazetede yazılanlar nedeniyle sürgün edilmiştir. Avrupa’da Yeni Osmanlı akımının önemli isimlerinden olan Namık Kemal ve Ziya Paşa ile ilişki kurmuştur.
II. Abdülhamid döneminde sürgün cezası kaldırılarak ülkeye geri dönmüştür. Sonrasında Galatasaray Lisesi’nin müdürlüğünü yapmıştır. Bu süreçte reformcu bir politika izlemiştir. Bir süre sonra bu görevinden azledilmiştir.
20 Mayıs 1878’de II. Abdülhamid’i tahttan indirip yerine V. Murad’ı geçirmek amacını taşıyan Çırağan Baskını’nı gerçekleştirmiştir. Başarısız olan bu baskın sırasında hayatını kaybetmiştir.
Ali Suavi, farklı görüşlerce Milliyetçi, nomokratik ve modern İslamcı şeklinde nitelendirilmiştir. Sarıklı İhtilalci olarak da bilinen Ali Suavi, Tanzimat Fermanı’ndan sonra ortaya çıkan düşünsel çeşitlilik ortamında yetişmiş bir Osmanlı aydındır.
Anahtar Sözcükler: Ali Suavi, Yeni Osmanlılar, Tanzimat
Tam Metin:
PDFReferanslar
Akşin, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
Akyol, Taha, “Yarın Cumhuriyet”, Hürriyet, 30 Ekim 2017.
Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, “M.Ö. 1000-M.S. 2008”, Pegem Akademi, Ankara 2008.
Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi, “1789-1914”, Timaş Yayınları, İstanbul 2016.
Atay, Falih Rıfkı, Baş Veren İnkılapçı, Cumhuriyet Gazetesi Yayınları, (Basım yeri belirtilmemiş.) 1997.
Berkes, Niyazi, Türkiye'de Çağdaşlaşma, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2016.
Binbaşıoğlu, Cavit, Başlangıçtan Günümüze Türk Eğitim Tarihi, Anı Yayıncılık, Ankara 2009.
Bora, Tanıl, Cereyanlar, “Türkiye'de Siyasi İdeolojiler”, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.
Canatak, A. Mecit, Muhbir Gazetesinin Sistematik Tahlili, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Van 1995.
Çelik, Hüseyin, Ali Suavi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1993.
Çelik, Hüseyin, Ali Suavi ve Dönemi, İletişim Yayınları, İstanbul 1994.
Doğan, İsmail, Tanzimatın İki Ucu: Münif Paşa ve Ali Suavi, "Sosyo-Pedagojik Bir Karşılaştırma", İz Yayıncılık, İstanbul 1991.
Ebüzziya Tevfik, Yeni Osmanlılar, “İmparatorluğun Son Dönemindeki Genç Türkler”, Haz: Şemsettin Kutlu, Pegasus Yayınları, İstanbul 2016.
Engin, Vahdettin, Rumeli Demiryolları, Eren Yayıncılık, İstanbul 1993.
Erdül, Mehmet, Başveren İnkılapçı Ali Suavi, Yayın B, İstanbul 2016.
İnalcık, Halil ve Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Tanzimat, “Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu”, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
Kara, İsmail, İslamcıların Siyasi Görüşleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 2001.
Karabekir, Kazım, İttihat ve Terakki Cemiyeti, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
Kılıç, Selami, II. Meşrutiyet'ten Cumhuriyet'e Türk Devrimi ve Fikir Temelleri, Kaynak Yayınları, İstanbul 2005.
Kodaman, Bayram, Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1991.
Köker, Levent, Demokrasi, Eleştiri ve Türkiye, Dipnot Yayınları, Ankara 2008.
Kuntay, Mithat Cemal, Sarıklı İhtilalci Ali Suavi, Oğlak Klasikleri, İstanbul 2014.
Lewis, Bernard, Modern Türkiye'nin Doğuşu, Çev: Boğaç Babür Turna, Arkadaş Yayınları, Ankara 2013.
Mardin, Şerif, The Genesis of the Young Ottomans Thought, Princeton, New Jersey 1962.
Mardin, Şerif, Türk Modernleşmesi, “Makaleler 4”, İletişim Yayınları, İstanbul 2017.
Modern Türkiye'de Siyasi Düşünce, “Cumhuriyet'e Devreden Düşünce Mirası, Tanzimat ve Meşrutiyet'in Birikimi”, C. 1, İletişim Yayınları, İstanbul 2002.
Mordtmann, Andreas David, İstanbul ve Yeni Osmanlılar, Çev: Gertroude Songu-Haberman, Pera Yayıncılık, İstanbul 1999.
Okumuş, Ejder, Türkiye'nin Laikleşme Serüveninde Tanzimat, İnsan Yayınları, İstanbul 2017.
Önder, Mustafa, Türk Eğitim Tarihi, Anı Yayıncılık, Ankara 2014.
Özkan, Salih, Türk Eğitim Tarihi, Nobel Yayın, Ankara 2014.
Pamuk, Şevket, Osmanlı Ekonomisi ve Dünya Kapitalizmi, “1820-1913”, Yurt Yayınları, Ankara 1984.
Rado, Şevket, Paris'te Bir Osmanlı Sefiri, “28 Mehmet Çelebi'nin Fransa Seyahatnamesi”, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2006.
Sakaoğlu, Necdet, Osmanlı Eğitim Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 1991.
Sakaoğlu, Necdet, Osmanlı'dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2003.
Shaw, Stanford J. ve Shaw, Ezel Kural, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye, “Reform Devrim ve Cumhuriyet: Modern Türkiye'nin Doğuşu, 1808-1975”, C. 2, Çev: Mehmet Harmancı, E Yayınları, İstanbul 2010.
Sönmez, Erdem, Ahmed Rıza, “Bir Jön Türk Liderinin Siyasi-Entelektüel Portresi”, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2012.
Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Basımevi, İstanbul 1988.
Tansel, Fevziye Abdullah, Namık Kemal'in Hususi Mektupları, C. 2, Türk Tarih Kurumu Yayınevi, Ankara 1969.
Tarih 3, “Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri 1931-1941”, Kaynak Yayınları, İstanbul 2016.
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye'de Siyasal Gelişmeler 1876-1938, “Kanun-ı Esasi ve Meşrutiyet Dönemi”, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2016.
Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, “İmparatorluğun Çöküşünden Ulusal Direnişe”, C. 1, Bilgi Yayınevi, Ankara 2008.
Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, “Yeni Türkiye'nin Oluşumu 1923-1938”, C. 3/1, Bilgi Yayınevi, Ankara 2013.
Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, “Yeni Türkiye'nin Oluşumu 1923-1938”, C. 3/2, Bilgi Yayınevi, Ankara 2013.
Turan, Şerafettin, Türk Devrim Tarihi, “Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye 14 Mayıs 1950-27 Mayıs 1960”, C. 4/2, Bilgi Yayınevi, Ankara 1999.
Uçarol, Rifat, Siyasi Tarih, “1789-2014”, Der Yayınları, İstanbul 2015.
Uğurlu, Seyit Battal, Ulûm Gazetesinin Tematik İncelemesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Van 1997.
Ülken, Hilmi Ziya, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2017.
Ülkütaş, M. Şakir, Atatürk ve Harf Devrimi, TDK Yayınları, Ankara 1973.
Yetim, Fahri; Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Türk Düşüncesinde Arayışlar, Tezkire Yayıncılık, İstanbul 2017.
Yıldız, Ahmet, Cumhuriyet'in Demokrasiyle İmtihanı, Etkileşim Yayınları, İstanbul 2012.
Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye'nin Tarihi, Çev: Yasemin Saner, İletişim Yayınları, İstanbul 2016.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.