Cumhuriyet Döneminde Üniversite Reformları ve Tasfiyeler
Öz
Özet: Avrupa devletleri karşısındaki askeri başarısızlıkların alınmasından itibaren Osmanlı Devleti’nde ortaya çıkan yenileşme çabaları 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren her alanda kendisini hissettirmiştir. Eğitim sistemi de bunlardan biridir. Modern anlamda ilk yükseköğretim kurumu bu dönemde ortaya çıkmış, dış etkenlerin de bir sonucu olarak, Avrupa modelinde bir eğitim sistemi kurulmasını amaçlayan Maarif-i Umumiye Nizamnamesi ile Dârülfünun kurulması kararlaştırılmıştır. Ancak kerameti kendinden menkul olmayıp gerek müfredat gerekse de ekonomik açıdan devlet eliyle tesis edilen bu kurum birçok müdahaleye maruz kalmıştır. Cumhuriyet döneminde üniversiteye dönüştükten sonra da müdahalelerden kurtulamamış ve bu durum 1933 üniversite reformu ile de meşruiyet kazanmıştır. Çalışmada üniversiteye müdahalelerin sebepleri, ilk yükseköğretim kurumunun ortaya çıkış amacı üzerinden temellendirilmeye çalışılmıştır. Ayrıca her dönemin kendi iç dinamiklerinin de ortaya konulması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Üniversite, Müdahale, Reform, Tasfiye
Tam Metin:
PDFReferanslar
Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi, C. 8, 2. İçtima.
Düstur, 1. Tertib, 2. Cilt.
Millet Meclisi Tutanak Dergisi, D. 1, C. 28
Milli Birlik Komitesi Genel Kurul Toplantısı, C. 2.
Resmi Gazete, 18. 06. 1946, Sayı 6336.
Resmi Gazete, 7. 7. 1973, Sayı 14587.
Resmi Gazete, 6. 11. 1981, Sayı 17506.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. 1, 17. İnikat.
Akbaba, Y. (2018). Türkiye'de Eski Türk Tarihçiliği, İstanbul: Yazıgen Yay.
Akın, F.-Baltacı, C. (2007). “1946 Üniversite Reformu”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, XII/1, ss. 83-94.
Akyüz, Y. (2007). Türk Eğitim Tarihi, Ankara: Pegem Yay.
Altın, H. (2014). “II. Meşrutiyetten Cumhuriyete İsmail Hakkı Baltacıoğlu ve O’nun Eğitim ve Eğitimci Kavramları ve İlgili Düşünceleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, XXXIII/55, ss. 219-251.
Arı, K. (2014). “Atatürk’ün Dil ve Tarih Anlayışı”, Ankara: Cumhuriyetin İlanının 90’ıncı Yılında Atatürk ve Cumhuriyet Sempozyumu Bildiriler Kitabı,
Arslan, A. (1996). “Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı ile Siyasî Parti Üyeliğinin Birbirinden Ayrılması Süreci (1923-1961)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, VII/34, ss. 223-234.
Berkes, N. (1998). The Developement of Secularism in Turkey, New York: Routledge.
Bozkurt, G. (1996). Batı Hukukunun Türkiye’de Benimsenmesi Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Resepsiyon Süreci (1839-1939), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Cros, F.-Obin, J. P. (2003). Teachers Matter: Attracting, Developing and Retaining Effective Teachers Country Background Report for France, OECD.
Demirci, F. (2001). “Bir Siyasal Düşünür Olarak Ahmet Ağaoğlu (1869-1939)”, Liberal Düşünce Dergisi, 6/23, ss. 177-198.
Dölen, E. (2010). Türkiye Üniversite Tarihi 3 Darülfünun’dan Üniversiteye Geçiş Tasfiye ve Yeni Kadrolar, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay.
Erdem, A. R. (2012/2). “Atatürk’ün Liderliğinde Üniversite Reformu: Yükseköğretim ve Bilim Tarihimizde Dönüm Noktası”, BELGİ, S. 4, ss. 376-388.
Erdoğdu, T. (1996). “Maarif-i Umumiyye Nezareti Teşkilatı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 51/1-4, ss. 183-246.
Ergin, O. (1977). Türkiye Maarif Tarihi 5, İstanbul: Eser Matbaası.
Gökbel, V.-Seggie, F. N. (2014). Geçmişten Günümüze Türkiye’de Akademik Özgürlük, SETA, İstanbul: SETA.
Güngör, M. (2014). “Çağının Önünde Koşan Bir Aydın: İsmayıl Hakkı Baltacıoğlu”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4, ss. 54-64.
İshakoğlu Kadıoğlu, S. (2004). “1933 Üniversite Reformu Hakkında Bir Bibliyografya Denemesi”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.2, S.4, ss. 471-491
Karagöz, M. (1995). “Osmanlı Devletinde Islahat Hareketleri ve Batı Medeniyetine Giriş Gayretleri (1700-1839)”, OTAM, S. 6, ss. 193-208.
Karal, E. Z. (1977). “Tanzimattan Bugüne Kadar Tarihçiliğimiz”, Felsefe Kurumu Seminerleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
Malche, A. (1939). İstanbul Üniversitesi Hakkında Rapor, İstanbul: Devlet Basımevi.
Male, G. (1963). Education in France, Washington: U.S. Government Printing Office.
Ortaylı, İ. (1987). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Hil Yay.
Sakaoğlu, N. (1992). Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihi, İstanbul: İletişim Yay.
Sander, O. (1987). Anka'nın Yükselişi ve Düşüşü Osmanlı Diplomasi Tarihi Üzerine Bir Deneme, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
Tarih I Kemalist Eğitimin Tarih Dersleri (2000). İstanbul: Kaynak Yay.
Taşdemirci, E. (1994). “Atatürk’ün Önderliğinde 1933 Üniversite Reformu, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 5, ss. 135-153.
Toprak, Z. (2013, Temmuz). "İktidara Karşı Öğrenci Direnişi Aralık 1956- Prof. Turhan Feyzioğlu'nun Bakanlık Emrine Alınışı, Toplumsal Tarih, S. 235, ss. 50-57.
Türk Tarihinin Ana Hatları (1930). Kolektif, İstanbul: Devlet Matbaası.
Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yay.
Refback'ler
- Şu halde refbacks yoktur.